Η παραπλάνηση ενηλίκου

(de profundis)

Σ' όλη μου τη ζωή έλεγα ψέματα. Ακόμα και τότε που έλεγα την αλήθεια. Ποτέ δε μιλούσα για χάρη της αλήθειας. Μιλούσα μόνο για χάρη του εαυτού μου. Το πιο δύσκολο στη ζωή είναι να ζεις και να μη λες ψέματα... και να μην πιστεύεις το ψέμα σου. ΦΙΟΝΤΟΡ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ

Ένας καθηγητής μου, κάθε φορά που διαβάζαμε κάποιο κείμενο, συνήθιζε να μας παροτρύνει να εντοπίζουμε «τί, ακριβώς, είναι αυτό που προσπαθεί να μας "πουλήσει" ο συγγραφέας.» Είναι άχρηστο έως επιβλαβές ή χρήσιμο έως ωφέλιμο;  Όποιος προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί μας, είτε με αγαθά είτε με δόλια κίνητρα, έλεγε, το κάνει μόνο και μόνο γιατί επιθυμεί να μας «πουλήσει»  κάτι.

Είχα ένα συνάδελφο, Διευθυντή Πωλήσεων, ο οποίος, όταν απευθύνονταν σε κάποιο ακροατήριο, ξεκινούσε την ομιλία του ως εξής: «Όλοι γνωρίζουμε ποιο είναι το αρχαιότερο επάγγελμα του κόσμου!» Μικρή παύση. «Κι όμως, κάνετε λάθος, το αρχαιότερο επάγγελμα του κόσμου είναι το επάγγελμα του πωλητή!»

Προσωπικά, πιστεύω στη «συσσωρευμένη σοφία» που υπάρχει και στις  δύο ρήσεις. Η «πώληση», η παραπλάνηση είναι στο DNA μας. Οι πρωτόγονοι έπρεπε να παραπλανήσουν τα υποψήφια θηράματά τους. Ο Δίας παραπλανούσε όσες ήθελε να... αποπλανήσει.  Για να παραπλανήσει την Ευρώπη «μεταμορφώθηκε σε ήρεμο, εύσωμο και δυνατό ταύρο... »! Ο Λίνκολν είπε, τότε, το γνωστό «μπορείς να παραπλανείς όλο το λαό για λίγο... .» Το στοιχείο της παραπλάνησης είναι βασικό χαρακτηριστικό σε κάθε είδους επικοινωνία, από τη μικρή κι «αθώα παραπλάνηση» (π.χ.: «σε πείθω» ότι, το έργο που θέλω να δούμε στο σινεμά είναι καλύτερο από αυτό που θα προτιμούσες εσύ) μέχρι την μεγάλη και κακόβουλη παραπλάνηση, την εξαπάτηση.  Και προφανώς, η μέθοδος, η διαδικασία παραπλάνησης είναι η «πώληση». Νομίζω πως έγινε προφανές ότι το αρχαιότερο επάγγελμα είναι αυτό του «πωλητή» - άλλωστε, και το άλλο αρχαιότερο επάγγελμα «πώληση» έκανε...!

Το πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η παραπλάνηση στη ζωή μας αποδεικνύεται και από τον αριθμό τεχνικών... εξειδικευμένης παραπλάνησης που έχουμε αναπτύξει!  Η στόχευση αυξάνει την αποτελεσματικότητα, γι αυτό και αναπτύξαμε άλλη τεχνική για την «πώληση» μιας μάρκας τσιγάρων κι άλλη για την «πώληση» της πίστης των Τζιχαντστών. Για του λόγου το αληθές, ιδού μερικά ονόματα για αυτές τις τεχνικές: προσηλυτισμός, προπαγάνδα, προσεταιρισμός,  λαϊκισμός, μάρκετινγκ, δημόσιες σχέσεις,  επικοινωνιολογία, κλπ., κλπ. Από την εποχή του Φρόυντ και παράλληλα με την ανάπτυξη και τα συνεχή ευρήματα στην ψυχολογία (γνωστική διαδικασία , συμπεριφορική επιστήμη κλπ.) εξελίσσονται και όλες αυτές οι τεχνικές, με κάποιες να έχουν τελειοποιηθεί, σε επίπεδο επιστήμης!

«Παραπλανώ» σημαίνει, «ενεργώ έτσι ώστε κάποιος να οδηγηθεί σε εσφαλμένο συμπέρασμα το οποίο με ευνοεί.» Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να οδηγηθεί στο να θεωρεί αληθή τα ψευδή ή το αντίστροφο. Όσοι έχουν έστω και υποτυπώδεις γνώσεις ψυχολογίας,  αλλά να έχουν ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΤΟΣΕΣ, (όπως ο γράφων), μπορούν να κατανοήσουν γιατί είναι τόσο εύκολο να παραπλανηθούμε. Και όσοι των οποίων οι υποτυπώδεις γνώσεις καλύπτουν και τα περί αμυντικών μηχανισμών και «εκλογίκευσης» μπορούν να κατανοήσουν γιατί είναι τόσο δύσκολο να κατανοούμε ότι έχουμε παραπλανηθεί...! Άλλωστε,  βρισκόμαστε σε μία συνεχή «κατάσταση υπό παραπλάνηση», ή σε συνεχή «βομβαρδισμό μηνυμάτων», κάτι που έχει επισημανθεί από πολλούς, ποικιλοτρόπως.  Ιδού ένα πρόσφατο σχετικό που διάβασα,  με τίτλο  to-gar-poly-ths-sygxysews , που καταλήγει ως εξής:

«Δεν μιλάω για συνωμοσίες. Αλλά για αντίπαλα συμφέροντα, κρατικά και ταξικά, για συγκρουόμενες πολιτικές αντιλήψεις και αλληλοεχθρευόμενες ιδεολογίες. Και προφανώς, πολιτικό και ιδεολογικό πλάσμα είναι και κάθε δημοσιογράφος, και κάθε δήθεν ουδέτερος τεχνοκράτης. Όπως και οι οικονομολόγοι. Που θα ήθελαν να πιστέψουμε πως οι απόψεις τους απορρέουν από την καθαρή επιστήμη τους και μόνο, άλλο δηλώνουν όμως οι σφόδρα αντίθετες εξηγήσεις και προτάσεις τους για το ίδιο ακριβώς θέμα. Να παρηγορηθούμε λέγοντας ότι βρίσκονται και αυτοί σε σύγχυση, όπως εμείς; Δεν βοηθάει. Άλλο να τελείς εν συγχύσει διαχειριζόμενος αριθμούς και άλλο να νιώθεις αριθμός.»

Σας ακούγεται σαν κραυγή αγωνίας; Κι εμένα. Ίσως να ήταν ένα τέτοιο συναίσθημα, που με οδήγησε στην συγγραφή του παρόντος. Κι αν, τελικά, φτάσουν αυτές οι σκέψεις και σε σας, μόνο μία χρησιμότητα μπορεί να έχουν: Να γίνουν αφορμή, για όσους τυχόν νοιώθουν παρόμοια, να δοκιμάσουν να ξεκαθαρίσουν τις δικές τους «μπερδεμένες» σκέψεις, αλλά να τις ξεκαθαρίσουν μόνοι τους, κατανοώντας πότε και γιατί «αγοράζουν»...!  

Όλοι γνωρίζουμε για τις μεθόδους, τεχνικές ή «κόλπα», που χρησιμοποιούν οι επαγγελματίες παραπλανητές, δηλαδή οι ασκούντες κάποιο επάγγελμα «πώλησης». Κατά βάσιν, δεν απευθύνονται στη λογική, αλλά σε κάποιο συναίσθημα,  αφού ο προς παραπλάνηση ΔΕΝ πρέπει να σκέφτεται όσα θα τον ΑΠΕΤΡΕΠΑΝ από το να «οδηγηθεί σε εσφαλμένο συμπέρασμα ...», από το να «αγοράσει». Και θα οδηγηθεί στο εσφαλμένο συμπέρασμα μόνο αν αυτό τον κάνει να «νοιώθει ευχάριστα».

Τα πιο κάτω είναι τελείως τυχαία, αφού το θέμα είναι κυριολεκτικά ανεξάντλητο.

Προφανώς, «νοιώθω ευχάριστα», πιο macho, όπως ο cow-boy της διαφήμισης, όταν καπνίζω κι εγώ Marlboro. ΜΗ ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ τον καρκίνο και τα υπόλοιπα.  Προφανώς, «νοιώθει ευχάριστα» η κυρία που, με την αγορά του πιο ακριβού, δείχνει «ποια είναι» στον θρασύ πωλητή, που την προσέβαλε λέγοντας: «έχω και αυτό, που είναι καλύτερο, αλλά δεν είναι για εσένα, είναι πολύ ακριβό!»  ΜΗ ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ το κόστος. Προφανώς ένοιωσαν ευχάριστα οι Βερολινέζοι ακούγοντας την αριστουργηματική pros-verolinezoys-omilia-varoyfakh:  «"Η Γερμανία πλήρωσε πιο πολλά απ’ όσα έπρεπε", λέει ο Γ. Βαρουφάκης. "Αλλά πλήρωσε για τους λάθος λόγους". Και το χειροκρότημα πέφτει βροχή – γιατί το κοινό, όπως μου λέει ένας Γερμανός δημοσιογράφος που με βλέπει έκπληκτη με τις ζητωκραυγές, δεν είναι οι ψύχραιμοι αριστεροί του Die Linke. Είναι οι φανατικοί σοσιαλδημοκράτες.» ΜΗ ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ τι ζητάει ο Βαρουφάκης από τη Γερμανία.

Φυσικά, ο τρόπος που διατυπώνεται μια πρόταση έχει μεγάλη σημασία. Αν ρωτήσετε δέκα άτομα: «να μείνει η Ελλάδα στο Ευρώ, με "ΚΑΘΕ ΚΟΣΤΟΣ;"» κάποιοι θα σας απαντήσουν «ναι» και κάποιοι «όχι». Όμως θα χρειαστεί να ρωτήσετε πολύ περισσότερους από δέκα μέχρι να προκύψει ο ένας που θα αντιληφθεί την παγίδα στη διατύπωση και θα απαντήσει: «Τί ανοησίες ρωτάς; Στη ζωή ΠΟΤΕ δεν έχουμε μία επιλογή με κάποιο κόστος. ΠΑΝΤΟΤΕ έχουμε τουλάχιστον δύο, με διαφορετικό κόστος ή όφελος!».

Συχνά,  φίλοι, μη οικονομολόγοι, με ρωτούν σχετικά με κάποιες από τις ατέλειωτες ανοησίες για τα «λάθη» όλων των άλλων,  που ακούμε ή διαβάζουμε συνεχώς,  από κάθε είδους «ειδικούς»,  σπουδαίους ή δήθεν σπουδαίους, διάσημους ή προσπαθούντες να γίνουν διάσημοι, καλόπιστους ή κακόπιστους.  Τελικά, ανέπτυξα το εξής αντεπιχείρημα «γενικής  χρήσεως» που τώρα το χρησιμοποιώ περίπου ως απόφθεγμα: «το αντίθετο του κακού δεν είναι απαραιτήτως καλό, μπορεί να είναι και χειρότερο!»

Μετά από όσα σχετικά έχουμε μάθει, μάλλον πάθει, θα περίμενε κανείς να γίνεται όλο και δυσκολότερη η παραπλάνησή μας. Κι όμως... . Τελικά, υπάρχει τρόπος, τεχνική, δεξιότητες, κάτι τέλος πάντων, που να μας θωρακίζει, έστω, να μας προστατεύει από την παραπλάνηση; Η απάντηση είναι ένα σαφές ΟΧΙ! Δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει όσο η ψυχή μας, «η άυλη ουσία  του ανθρώπου, η οποία αποτελεί την έδρα της προσωπικότητάς του» είναι αυτή που είναι! Υπάρχει τρόπος να περιορίσουμε τη συχνότητα, τα θέματα και την έκταση της παραπλάνησής μας; Δύσκολο, αλλά σαφώς ΝΑΙ, αρκεί να το θέλουμε και να το προσπαθούμε αποφασιστικά!  Πρέπει να έχουμε συνεχώς και αδιαλείπτως κατά νουν όλα τα πιο πάνω, αλλά και να συνειδητοποιήσουμε ότι ΟΛΟΙ είμαστε και θα είμαστε ημιμαθείς, εκτός από τον τομέα της εξειδίκευσής μας. Ο «κοινός νους», ο καλύτερος κοινός νους ΔΕΝ αρκεί για την αξιολόγηση ζητημάτων όταν αυτή απαιτεί εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις! Βεβαίως, για να πορευόμαστε σωστά στη ζωή, δεν χρειάζεται να είμαστε ικανοί να αξιολογούμε επιστημονικά ή τεχνολογικά κάθε ζήτημα που προκύπτει. Ο κοινός νους είναι το μόνο που διαθέτουμε, που μπορούμε να διαθέτουμε... .

Ίσως, πάλι, αυτά να περιγράφουν τη διαδικασία ωρίμανσής μας, μία διαδικασία που μπορεί να επισπευσθεί, αλλά μόνο μέχρι ένα σημείο... . 

Ευρώ ή δραχμή; Εξαρτάται.

Ευρώ ή δραχμή;  Εξαρτάται.

Δημοσιεύτηκε στο http://www.capital.gr/story/1921601     την Δευτέρα, 9 Δεκέμβριος 2013

Κάποιοι επιμένουν να θέτουν το ερώτημα, «Ευρώ ή δραχμή;» Στην διατύπωση αυτή το ερώτημα γίνεται παραπλανητικό αν δεν προσδιορισθούν, ταυτόχρονα, και τα... συμπαρομαρτούντα. Για παράδειγμα, τι θα κάνουμε με το χρέος; Ο Γιάνης Βαρουφάκης προτείνει (16/10/2013) η Ελλάδα πρέπει να χρεοκοπήσει εδώ και τώρα!  αφού θα χρεοκοπήσει αργότερα, ούτως ή άλλως, όπως πιστεύει. Όμως, θα μας αφήσουν στο Ευρώ αν κηρύξουμε στάση πληρωμών; Πόσο λιγότερο βιώσιμο θα γίνει το χρέος αν πάμε στην δραχμή χωρίς στάση πληρωμών; Ο ίδιος παραδέχεται ότι «το κόστος μιας στάσης πληρωμών είναι τεράστιο και μάλιστα δύσκολο να προβλεφτεί». Βεβαίως είναι δύσκολο να προβλεφτεί!  Ο κόσμος μας έχει γίνει τόσο πολυσύνθετος, ώστε κάθε ενέργεια προκαλεί... «παράπλευρες απώλειες» που, πολύ συχνά, δεν θα μπορούσαμε να είχαμε προβλέψει, όσο κι αν είχαμε προσπαθήσει. Ταυτοχρόνως, ακριβώς επειδή έχει γίνει τόσο πολυσύνθετος,  τα βασικά δεν επαρκούν, πλέον, για να τον κατανοούμε. Γι αυτό, ας θυμηθούμε τα σχετικά με το θέμα μας.

Τι είναι το νόμισμα; Όλοι γνωρίζουμε ότι είναι ένα εργαλείο για την διευκόλυνση των συναλλαγών. Δεν είναι δυνατόν να ανταλλάσουμε μεταξύ μας τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που  καθένας μας παράγει αν δεν χρησιμοποιούμε  αυτό το εργαλείο. (Αν και, προχθές ακόμη, στην κατοχή, αυτό κάναμε, σου δίνω σιτάρι, μου δίνεις λάδι... .) Συνεπώς, γίνεται αυτονόητο ότι εκείνο που έχει καθοριστική σημασία για τον καθένα μας είναι τι παράγουμε και με ποια και πόσα από αυτά που παράγουν οι άλλοι μπορούμε να τα ανταλλάσουμε - πάντα, με την μεσολάβηση του νομίσματος.  Άρα, οποιοδήποτε «πιστοποιητικό ανταλλακτικής αξίας» θα μπορούσε, κατ αρχήν, να είναι το νόμισμά μας. Το σημαντικό – και ενδιαφέρον για όλους μας -είναι το πώς καθορίζεται αυτή η ανταλλακτική αξία  αυτών που παράγουμε εμείς και αυτών που παράγουν οι άλλοι. (Στην παρούσα ανάλυση, με τον όρο «προϊόν» θα νοείται οτιδήποτε έχει ανταλλακτική αξία).

Δεν είναι απαραίτητο να ερευνήσουμε θεωρητικά το πως καθορίζεται η ανταλλακτική αξία  των προϊόντων.  Υπάρχουν αρκετές πειστικές εμπειρικές αποδείξεις ότι ένα νόμισμα αντί άλλου, δεν θα άλλαζε την σχετική ανταλλακτική αξία τους.

Αφού η επιλογή ενός «σκληρού» νομίσματος  δεν επηρεάζει την σχετική ανταλλακτική αξία των προϊόντων,  δεν διασφαλίζει ανώτερο βιοτικό επίπεδο. Αν γινόταν αλλιώς, θα υιοθετούσαμε ένα ενιαίο παγκόσμιο νόμισμα και θα είχαμε εξίσωση των βιοτικών επιπέδων!  Άρα, πρέπει να υπάρχει στην οικονομία κάποιος μηχανισμός ή «νόμος», που να διασφαλίζει ότι η σχετική ανταλλακτική αξία των προϊόντων δεν διαστρεβλώνεται λόγω υιοθέτησης ενός αντί άλλου νομίσματος. Ο μηχανισμός αυτός, γνωστός πλέον, σε όλους μας, είναι η περίφημη «εσωτερική υποτίμηση» και όπως έχουμε ήδη διαπιστώσει, είτε με Ευρώ είτε με δραχμή, δεν μπορούμε να αποφύγουμε την προκύπτουσα μείωση της ανταλλακτικής αξίας των προϊόντων που παράγουμε, δηλαδή, του βιοτικού επιπέδου μας! 

Εκτός από την εσωτερική υποτίμηση, υπάρχουν και άλλοι, εξ ίσου δυσεξήγητοι μηχανισμοί, στην οικονομία , που προκαλούν, πχ., αυτό που όλοι αντιλαμβανόμαστε ως «αγοραστική αξία» του όποιου νομίσματος. Σε έναν πίνακα με τους κατώτατους μισθούς στην Ευρώπη (Βουλγαρία ο χαμηλότερος, Λουξεμβούργο ο υψηλότερος) γράφει το εξής:

«Τα 159 ευρώ στη Βουλγαρία, όμως, επειδή το κόστος ζωής είναι χαμηλό, έχουν ουσιαστικά αγοραστική δύναμη 324 ευρώ, ενώ από την άλλη πλευρά  τα 1.874 ευρώ που λαμβάνει ο χαμηλόμισθος Λουξεμβούργιος αντιστοιχούν ουσιαστικά σε 1.539 ευρώ, διότι στη χώρα του η ζωή είναι πανάκριβη.»  Και 1.874 δια 159 = 11,8 ενώ 1.539 δια 324 = 4,8 «μόνο»!

Άσχετα με την ακρίβεια των πιο πάνω αριθμών, τα αδιαμφισβήτητα φαινόμενα «αγοραστική δύναμη» και «πανάκριβος τόπος»  παρατηρούνται ακόμη και σε διαφορετικές περιοχές, μέσα στην ίδια χώρα! Ο ηλεκτρολόγος στο Καρπενήσι χρεώνει για την ίδια δουλειά λιγότερα από όσα ο Αθηναίος συνάδελφός του. Τα Ευρώ του, εκεί, έχουν μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη, ενώ η Αθήνα είναι γι αυτόν πανάκριβη. Υποψιάζεστε γιατί; Γιατί τα περισσότερα προϊόντα και υπηρεσίες που αγοράζει είναι παραγωγής Καρπενησίου και είναι φτηνά, ενώ τα άλλα είναι πανάκριβα. (Σωστά μαντέψατε, οι εισαγωγές είναι το πρόβλημα, αυτές θα αναγκαστούμε να περιορίσουμε, δηλαδή να στερηθούμε... .)

Πέρα από αυτά, υπάρχει ένα ακόμη σχετικό με το θέμα μας, δυσεξήγητο αλλά αδιαμφισβήτητα υπαρκτό φαινόμενο:  Αν και το «σκληρό» νόμισμα δεν έχει άμεση «αιτιώδη συνάφεια» με το βιοτικό επίπεδο, φαίνεται ότι η εσωτερική υποτίμηση που το ακολουθεί, σε σύγκριση με την συνεχή υποτίμηση του νομίσματος και τον συνακόλουθο υψηλό πληθωρισμό, επιβραδύνει την  χειροτέρευση του βιοτικού επιπέδου. Στην πραγματικότητα, όπως θα δούμε αμέσως, αυτό είναι το βασικό επιχείρημα των υποστηρικτών της δραχμής:  Ότι δεν μπορούμε να υποτιμήσουμε το Ευρώ αιφνιδίως η/και αρκετά, όπως θα μπορούσαμε να κάνουμε με την δραχμή!

Ποιοι υποστηρίζουν την επιστροφή στην δραχμή; Υπάρχουν οι εγχώριοι υποστηρικτές της που έχουν μικρότερα ή μεγαλύτερα οικονομικά, πολιτικά ή άλλα συμφέροντα. Όμως ακούμε και κάποιους ξένους αξιωματούχους, μεγαλοεπενδυτές και άλλους να προτείνουν να πάμε στην δραχμή. Αυτό, όπως εξηγούν,  θα μας επιτρέπει να την υποτιμούμε κατά τις ανάγκες μας. Κατά την θεωρία, η υποτίμηση κάνει τις εξαγωγές μιας χώρας πιο ανταγωνιστικές και τις εισαγωγές στην χώρα/εξαγωγές των άλλων, λιγότερο ανταγωνιστικές στα προϊόντα, που αγοράζει αυτή η χώρα από τρίτους,  αλλά παράγονται  ή θα μπορούσαν  να παράγονται και στην ίδια την χώρα. Αν συμβούν αυτά, έπεται η ανάπτυξη και ιδού, τελικά, το «μέγα πλεονέκτημα» του ιδίου νομίσματος: η πολυπόθητη ανάπτυξη! 

Ανάπτυξη με υποτίμηση της δραχμής κατά 50% πέτυχε και ο Μαρκεζίνης. Αυτό, όμως, συνέβη όταν οι συνθήκες,  τόσο στην Ελληνική όσο και στις οικονομίες των άλλων χωρών με τις οποίες είχαμε εμπορικές συναλλαγές, δεν είχαν καμία ομοιότητα με τις σημερινές, καμία συγκρισιμότητα.  Προφανώς δεν είναι του παρόντος να διερευνηθούν αυτές οι διαφορές. Ούτε να αναλύσω το γνωστό σε όλους τους οικονομολόγους, γιατί η υποτίμηση σε μία οικονομία σαν την δική μας αντενδείκνυται. Προτείνω μόνο,  να προσπαθήσετε να φανταστείτε ποια και πόσα προϊόντα παράγουμε, που οι ξένοι θα έκαναν... ανάρπαστα, μόλις γίνονταν γι αυτούς φτηνότερα, καθώς και ποια και πόσα θα αρχίζαμε να παράγουμε αντί να εισάγουμε... . Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι μία τέτοια υποτίμηση θα μπορούσε να σημαίνει αρχή μιας ανάπτυξης, είμαστε προετοιμασμένοι να αποδεχτούμε μία περαιτέρω υποτίμηση της ανταλλακτικής αξίας αυτών που παράγουμε, ας πούμε της τάξης του 50% ή έστω και «μόνον» του 30%; Εγώ ακούω ότι ο λαός δεν αντέχει άλλες θυσίες. Για να ακριβολογούμε, έτσι άγαρμπα και υπό πίεση που επιμερίστηκαν οι θυσίες, σίγουρα ένα μέρος του λαού δεν αντέχει άλλες. Κυριολεκτικά δεν αντέχει άλλες! Όμως, η... «μέση θυσία», που θα χρειαζόμαστε για να αρχίσει η ανάπτυξη, ως αποτέλεσμα υποτίμησης της «νέας δραχμής», είναι μεγαλύτερη από αυτήν που έχουμε ήδη υποστεί και πρέπει να κατέβει το «μέσο» βιοτικό επίπεδο ακόμη πιο κάτω, πριν δημιουργηθούν οι συνθήκες για να αρχίσει η βελτίωσή του -επαναλαμβάνω, ΑΝ υποθέσουμε ότι μία τέτοια υποτίμηση θα μπορούσε να σημαίνει αρχή μιας ανάπτυξης!
 Άλλο επιχείρημα υπέρ της δραχμής, δεν έχω ακούσει, ενώ υπάρχουν κάποια επιχειρήματα κατά του Ευρώ, που παρουσιάζονται με τέτοιον τρόπο, ώστε να παρασυρόμαστε στο συνηθέστατο στην εποχή μας λάθος: αφού είναι κατά αυτού, θα είναι υπέρ του αντιθέτου του! 

Το πρώτο από αυτά τα επιχειρήματα λέει ότι έπρεπε να είχε προηγηθεί η «περισσότερη Ευρώπη». Νομίζω ότι είναι «ο Σοφός της Όμαχα» που  προέβλεψε, μαζί με διάφορους άλλους, ότι το Ευρώ, χωρίς ομοσπονδοποίηση, δεν θα επιζήσει.  Κι αν επιζήσει; Ο κύριος στόχος  για περισσότερη Ευρώπη δεν έχει εγκαταλειφθεί. Ποιον και σε τι  θα βοηθούσε να εγκαταλείψουμε το Ευρώ άρον-άρον;  Ένα άλλο επιχείρημα είναι πως το Ευρώ χωρίς το ευρωομόλογο είναι δώρον- άδωρον! Ασφαλώς θα μας βοηθούσε να δανειζόμαστε ως συνυπεύθυνοι συνέταιροι με την Γερμανία όπως θα βοηθούσε αυτούς που κινδυνεύουν να χάσουν τα σπίτια τους, αν δανείζονταν ως συνυπεύθυνοι συνέταιροι με...τον  Λάτση. Αλλά, πότε θα δανειζόμαστε με ίδιους ή καλύτερους, αλλά ποτέ χειρότερους,  όρους;  Με Ευρώ, έστω χωρίς ευρωομόλογο,  ή με δραχμή ως νόμισμά μας; Αναφέρουν  και άλλα σχετικά με την, όντως ανύπαρκτη ομοσπονδοποίηση. Όμως, κανένα δεν εξηγεί γιατί και πώς η δραχμή αντί του Ευρώ θα αναιρούσε αυτά τα  θεωρητικά μειονεκτήματα του Ευρώ, που η εξάλειψή τους θα μας βοηθούσε, αλλά η ύπαρξή τους δεν μας βλάπτει. Επειδή η πορεία προς τα εμπρός είναι αργή και δύσκολη, ακόμη και με πισωγυρίσματα, δεν σημαίνει ότι  η πορεία προς τα πίσω είναι προτιμότερη... !

Όμως, η επιστροφή στην δραχμή, πέρα από τα όσα αναφέρθηκαν, θα έχει πολύ δυσμενή επακόλουθα. Είναι μάλλον βέβαιο ότι η επιστροφή στην δραχμή δεν θα μας οδηγήσει στην ίδια οικονομική κατάσταση με αυτήν που είχαμε στην προ Ευρώ εποχή .  Είναι, όμως, εξ ίσου βέβαιο ότι η κατάσταση αυτή θα καθορίζεται από τις ίδιες οικονομικές αρχές και «νόμους» της οικονομίας.  Ας θυμηθούν, λοιπόν, οι παλαιότεροι και ας μάθουν οι νεότεροι τι θα μπορούσε να συμβεί:

Πριν την είσοδό μας στην τότε ΕΟΚ (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα) είχαμε, όπως και τώρα, μονίμως λιγότερες εξαγωγές από εισαγωγές και έλλειμμα σε συνάλλαγμα. Η κατάσταση βελτιωνόταν κάπως από τους «άδηλους πόρους», κυρίως τα εμβάσματα σε συνάλλαγμα των ναυτικών και των μεταναστών, αλλά αυτό δεν έλυνε το πρόβλημα. Υπήρχαν η συνεχής υποτίμηση της δραχμής και ο συνακόλουθος υψηλός πληθωρισμός  και οι εισαγωγές δεν ήταν ελεύθερες. Εισαγωγές επιτρέπονταν υπό προϋποθέσεις και τότε επιβαρύνονταν με τεράστιους δασμούς, για κάποια είδη περισσότερο από 100%. Οι ηλεκτρικές συσκευές, πχ.,  ήταν πανάκριβες και λίγα νοικοκυριά είχαν όλες όσες σήμερα θεωρείται «αυτονόητο»  ότι δεν μπορεί να μην έχουν. Ταξίδια στο εξωτερικό για τουρισμό επιτρέπονταν ένα το έτος, με δικαίωμα αγοράς περιορισμένου ποσού συναλλάγματος, κλπ. Γενικά, το βιοτικό μας επίπεδο ήταν σημαντικά χαμηλότερο από αυτό στα κράτη της Ευρώπης (ακόμη και τώρα λέμε «θα πάω στην Ευρώπη»... !) καθώς και από το σημερινό δικό μας, «κακό», βιοτικό επίπεδο!  Όσοι ήταν τυχεροί και μπορούσαν να ταξιδέψουν, διεπίστωναν «πόσο ακριβά ήταν τα πράγματα στο εξωτερικό», δηλαδή πόσο μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη είχε η δραχμή στην Ελλάδα.
 Με όρους πραγματικής οικονομίας, με μετρήσιμα στοιχεία,  δεν μπορώ να προσδιορίσω ακριβώς τις διαφορές  της τυχόν  αυριανής, «μετά την επιστροφή στην δραχμή»  κατάστασης, από την κατάσταση της «προ ΕΟΚ δραχμής».  Όμως, το όποιο οικονομικό αισθητήριο διαθέτω μου λέει ότι, τότε, είμαστε μάλλον καλύτερα! Είχαμε λιγότερες... «παγωμένες τσιμινιέρες», το δημόσιο είχε λιγότερα χάλια, η διαφθορά δεν είχε σαπίσει τα πάντα... κλπ., κλπ. Ίσως το σημαντικότερο:  οι θέσεις εργασίας που τότε ήταν βιώσιμες αλλά δεν είναι πλέον, λόγω της παγκοσμιοποίησης,  είναι μία πρωτόγνωρη κατάσταση που δεν αντιμετωπίζεται με ένα αντί άλλου νομίσματος. Επομένως, επιστροφή στην δραχμή θα σήμαινε επιστροφή σε μία κατάσταση που έχουμε «ξεσυνηθίσει», για δε τους συνανθρώπους μας που πράγματι δεν αντέχουν άλλες θυσίες θα σήμαινε απόλυτη εξαθλίωση. 

Κατά την ταπεινή μου άποψη, ο σοβαρότερος  λόγος,  που συνηγορεί υπέρ της παραμονής μας στο Ευρώ είναι ότι ο κόσμος μας άλλαξε και συνεχίζει να αλλάζει με ταχύτητα που  δημιουργεί καταστάσεις την σημασία των οποίων δεν προλαβαίνουμε να συνειδητοποιούμε.  Ή θα συνεχίσουμε την δύσκολη έως οδυνηρή πορεία προς «περισσότερη Ευρώπη» ή θα επιστρέψουμε στον απομονωτισμό των Κρατών, με πολέμους και όλα όσα ζήσαμε στο παρελθόν. Η Ελλάδα είναι πολύ μικρή για να ακολουθήσει μοναχική πορεία και έχουμε κάθε λόγο να ανήκουμε σε μία μεγαλύτερη και επομένως ισχυρότερη οικογένεια,  ακόμη κι αν η... μάνα μας δεν φροντίζει το ίδιο όλα τα παιδιά της! (Διαβάστε και το πρόσφατο σχόλιο με τίτλο Δραχμή ή ευρώ ο επόμενος διχασμός , του Γιώργου Κράλογλου για να δείτε από μία άλλη σκοπιά,  πόσο «πολυσύνθετος έχει γίνει κόσμος μας»).

Τελικά, φαίνεται πως δεν ισχύει μόνον στην πολιτική,  αλλά ισχύει και στην οικονομία, ισχύει και, γενικά στην ζωή: «όποιος βγει απ το μαντρί τον τρώει ο λύκος»! 

Περί βιωσιμότητας του χρέους

Δημοσιεύτηκε Πέμπτη, 12-Ιουν-2014 09:26  στο:     http://www.capital.gr/story/2038326 

Αφορμή για να σκεφτώ να γράψω αυτό το σχόλιο μου έδωσε η πρόσφατη είδηση ότι το ΔΝΤ και η Ευρωζώνη ανοίγουν τη διαπραγμάτευση που έχει ως ζητούμενο να αλλάξει το κριτήριο βιωσιμότητας του χρέους. Αιτία που, τελικά, αποφάσισα να το γράψω είναι η πιθανολογούμενη επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και μείωση του επιτοκίου αντί νέου «κουρέματος».

Όπως όλοι γνωρίζουμε, η συζήτηση δεν είναι ακαδημαϊκή αλλά γίνεται προκειμένου να ληφθούν κάποια μέτρα, κάποιες αποφάσεις, που θα καθορίσουν την «τύχη» του χρέους μας. Σκέφτηκα, λοιπόν, ότι ίσως, αξίζει να θυμηθούμε τα ουσιώδη για το θέμα και να διερευνήσουμε τη σχέση «κουρέματος», επιτοκίου και χρόνου αποπληρωμής. Αρχίζω με κάποιες γενικές παρατηρήσεις:

Πρώτον, ένα χρέος (ατόμου, επιχείρησης, κράτους) είναι βιώσιμο όσο μπορεί να εξυπηρετείται, δηλαδή όσο μπορεί να παράγεται αρκετό «πρωτογενές πλεόνασμα». Αυτό, με τη σειρά του, εξαρτάται και από το πόσο χρηστή είναι η διοίκηση των οικονομικών αλλά και από την αντοχή του κάθε οφειλέτη στο... «σφίξιμο του ζωναριού». Πέραν αυτού του πραγματικού γεγονότος, δεν υπάρχει επιστημονική μέθοδος καθορισμού ενός ορίου, πέρα από το οποίο, ΚΑΘΕ δάνειο γίνεται μη βιώσιμο. Δεν υπάρχει ακόμη και αν πρόκειται για ένα συγκεκριμένο δάνειο, που αξιολογείται σε μία συγκεκριμένη στιγμή.  Το τι θα συμβεί στο μέλλον μπορούμε να το εικάσουμε αλλά ποτέ να το προσδιορίσουμε επακριβώς. Επομένως, αυτό που υπάρχει, που είναι δυνατόν να υπάρχει, είναι γενικές αρχές, γενικοί «πρακτικοί κανόνες», που εφαρμόζονται σαν γενικοί οδηγοί, που όμως, ΔΕΝ προορίζονται για αυστηρή, ακριβή ή αξιόπιστη αξιολόγηση κάθε κατάστασης. Στα Αγγλικά λέγονται rules of thumb, «κανόνες του δακτύλου».  (Πιθανολογείται ότι η Αγγλική έκφραση προέκυψε από τις πολλές χρήσεις των δακτύλων μας για διάφορες «μετρήσεις» όπως μήκος, θερμοκρασία νερού, το σαλιωμένο δάκτυλο, που το σηκώνουμε για να διαπιστώσουμε την κατεύθυνση του ανέμου κλπ). Τόσο... «ακριβείας» είναι τα όρια βιωσιμότητας του χρέους.  Όμως, προσοχή!  Αυτό δεν σημαίνει ότι οι «κανόνες του δακτύλου», οι «πρακτικοί κανόνες», δεν είναι χρήσιμοι. Κάθε άλλο. Στη ζωή πορευόμαστε κυρίως με τέτοιους «οδηγούς» αφού σπάνια μπορούμε να προσδιορίζουμε με μαθηματική ακρίβεια τι μέλλεται κάθε ευκαιρία ή κάθε ρίσκο. 

Δεύτερον, η βιωσιμότητα ή μη ενός χρέους είναι, προφανώς, κάτι που πρέπει να επιδιώκεται με κάθε τρόπο αφού το ρίσκο, δηλαδή η χρεοκοπία (ή τα μνημόνια...) είναι τεράστιο. Επομένως, είναι καλύτερα το κριτήριο να είναι προς το αυστηρότερο  παρά προς το χαλαρότερο. Αντιστοίχως, το ότι ένα μη βιώσιμο χρέος είναι κατάρα δεν σημαίνει ότι ένα βιώσιμο είναι... ευλογία! (Τα δάνεια δούλους τους ελεύθερους ποιεί...) Από την άλλη πλευρά, και αν ακόμη το υπάρχον χρέος είναι κοντά στο όριο της μη βιωσιμότητας, ένα νέο δάνειο, πχ.,  για ένα έργο που θα φέρνει έσοδα, δηλαδή, ένα δάνειο που θα είναι άνετα αυτοεξυπηρετούμενο, δεν θα ήταν απαραιτήτως μη επιθυμητό ή απαγορευτικό, παρ΄ όλο που θα αύξανε το συνολικό χρέος πέραν του όποιου «ορίου» βιωσιμότητας.

Πέρα από τα πιο πάνω (και από άλλα που υπάρχουν, αλλά δεν χρειάζονται για να εξηγηθεί το πόσο σχετικό είναι το ερώτημα περί βιωσιμότητας)  κάτι που έχει μεγάλη, ίσως καθοριστική σημασία είναι τα χαρακτηριστικά κάθε χρέους, επί πλέον από τα χαρακτηριστικά κάθε οφειλέτη. 

Όπως είναι γνωστό, αν δανειστώ 100€ με επιτόκιο 5% θα πληρώνω κάθε χρόνο για τόκους 5€ και στο τέλος της περιόδου θα πληρώσω και τα 100€ του δανείου. Αν ο δανειστής μου εκχωρήσει την απαίτησή του σε μία τράπεζα, η τράπεζα θα του δώσει κάποιο ποσό αναλόγως με το προεξοφλητικό επιτόκιο που χρησιμοποιεί. Το ποσό που θα του δώσει είναι η «παρούσα αξία» των μελλοντικών χρηματικών εισροών (5€ κάθε χρόνο και 100€ στο τέλος) και θα είναι ακριβώς 100€, αν το προεξοφλητικό επιτόκιο είναι 5%, λιγότερα από 100€ αν είναι μεγαλύτερο του 5% και περισσότερα από 100€ αν είναι μικρότερο του 5%. Το μεγαλύτερο των 100€ θα γίνεται ακόμη μεγαλύτερο όσο επιμηκύνεται ο χρόνος αποπληρωμής, ενώ το μικρότερο των 100€ θα γίνεται ακόμη μικρότερο όσο επιμηκύνεται ο χρόνος αποπληρωμής.

Όλα αυτά απεικονίζονται στον πιο κάτω πίνακα όπου παρουσιάζονται οι παρούσες αξίες, για χρέος 100€ με επιτόκια και λήξεις σαν αυτές που πιθανολογείται ότι θα καθοριστούν για το χρέος μας όταν ληφθούν οι σχετικές αποφάσεις. Σε κάθε περίπτωση και άσχετα με το τι θα συμβεί, γίνεται προφανέστατη για τη βιωσιμότητά ή μη ενός χρέους η σημασία των δύο χαρακτηριστικών του, δηλαδή: ο χρόνος εξόφλησης και η διαφορά μεταξύ επιτοκίου δανεισμού και προεξοφλητικού επιτοκίου ή επιτοκίου «αγοράς».




Ένας τρόπος ανάγνωσης των πιο πάνω αριθμών, θα μπορούσε να είναι: Όσο τα χαρακτηριστικά του χρέους κάνουν την παρούσα αξία του να μικραίνει τόσο βελτιώνεται η βιωσιμότητά του.

Ένας άλλος τρόπος προσέγγισης αποδεικνύει το ίδιο: Με δεδομένο το μέγεθος ενός  πρωτογενούς πλεονάσματος (ή εισοδήματος διαθέσιμου για εξυπηρέτηση χρέους), όσο μικρότερο το επιτόκιο δανεισμού, τόσο μεγαλύτερο το χρέος που μπορεί να εξυπηρετηθεί και, φυσικά, το ίδιο συμβαίνει με την επιμήκυνση του χρόνο εξόφλησης.  Στους πιο κάτω πίνακες φαίνεται ότι με δεδομένο το μέγεθος του πρωτογενούς πλεονάσματος σε 10€ και διάρκεια 5 έτη μπορεί να εξυπηρετηθεί χρέος 35,46€ αν το επιτόκιο είναι 5% (πίνακας Α) ή χρέος 38,08€ αν το επιτόκιο είναι 2% (πίνακας Β) ενώ με 2% και 10 έτη μπορεί να εξυπηρετηθεί χρέος 81,62€ (πίνακας Γ).




Βεβαίως, άλλο βιωσιμότητα και άλλο άχθος! Κατ΄ αρχήν, όλοι είμαστε διατεθειμένοι να αποδεχθούμε μεγαλύτερη διάρκεια για μικρότερη ένταση «πόνου». Όμως το πόσο μεγαλύτερη για πόσο μικρότερη, είναι ένα θέμα, που «σηκώνει πολλή κουβέντα»... !

Έλληνες: ανεπίδεκτοι, όχι μαθήσεως, αλλά διδασκαλίας!

Η Απορία: Τον τελευταίο καιρό με βασάνιζε μία απορία: Πώς είναι δυνατόν, τόσοι πολλοί Έλληνες να «ψηφίζουν» Χρυσή Αυγή, ΑνΕλληνες, ή ΣΥΡΙΖΑ? Πώς είναι δυνατόν, τόσοι πολλοί Έλληνες να παρασύρονται από αυτούς που «συμμετέχουν στον δημόσιο διάλογο», να μην διαθέτουν την στοιχειώδη «παιδία» για να αντιληφθούν τις τόσο χοντροκομμένες ανοησίες που μηρυκάζουν αυτά τα κόμματα?

Η Απάντηση: Για λίγο σκεφτόμουν ότι αυτοί που «συμμετέχουν στον δημόσιο διάλογο» και υποστηρίζουν τις «σωστές» θέσεις δεν διαθέτουν αρκετό χρόνο για να εξηγήσουν επαρκώς πως ακριβώς έχουν τα πράγματα, δεδομένου ότι μία λάθος θέση διατυπώνεται με λίγες λέξεις, αλλά για να αποδειχθεί, ότι είναι λάθος, απαιτούνται πολύ περισσότερες λέξεις… . Όπως μου συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, η απάντηση προκύπτει από εγκεφαλικές διεργασίες κατά τον ύπνο μου και εμφανίζεται «έτοιμη» μόλις ξυπνήσω: Όταν επέστρεψα από την Αμερική ήμουν προφανώς «νέος και επιθετικός» (young, aggressive) μάνατζερ, τόσο προφανώς, που ένας σύμβουλος στην Εταιρία ΠΙΤΣΟΣ, που με εξέταζε ως πιθανό υποψήφιο για κάποια διευθυντική θέση, μου εξέφρασε τον προβληματισμό του ως εξής: «Οι Έλληνες μπορούν να μάθουν τα πάντα, αλλά δεν μπορείς να τους διδάξεις τίποτε!» Προτείνω στα επιτελεία της ΝΔ. και του ΠΑΣΟΚ να το μελετήσουν και να το έχουν αναλόγως υπ' όψιν τους όταν «συμμετέχουν στον δημόσιο διάλογο»!!!

Το διαφημιστικό της νέας κυβέρνησης

Δεν μπορώ να προσδιορίσω τι από τα χθεσινά επεξεργάστηκε ο εγκέφαλός μου όταν κοιμόμουν, αλλά όταν ξύπνησα είχα έτοιμο το διαφημιστικό της νέα κυβέρνησης:

39 καταστροφείς της Ελλάδας συνιστούν τους εαυτούς τους ως καταλληλότερους για να την ξε-καταστρέψουν. Αυτοί ξέρουν!

Αν το καλοσκεφτείς, μπορεί και να «δουλέψει»… . Σίγουρα ξέρουν, αρκεί να θελήσουν!

Φοροεισπρακτικός Μηχανισμός Δήμου Καρπενησίου

Φοροεισπρακτικός Μηχανισμός Δήμου Καρπενησίου   Επιστολή στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 18/12/12

Με αφορμή την πρόσφατη δικαστική απόφαση και σε συνδυασμό με την τελευταίας μόδας  καραμέλα «φοροεισπρακτικός μηχανισμός» ξιφούλκησαν μαινόμενοι οι συνήθεις «παραθυράτοι» και αραδιάζουν τις συνήθεις ανοησίες τους, αφού πιστεύουν, ότι δικαιούνται να έχουν βαρύνουσα άποψη επί παντός του επιστητού! Ας είναι.

Το αν είναι «δίκαιο» το επονομασθέν «χαράτσι», το αν είναι «δίκαιο» να πληρώνω για την ΕΡΤ, έστω και αν δεν βλέπω ή ακούω κανένα από τα προγράμματά της κλπ. είναι θέματα που μπορεί να συζητηθούν. Από την στιγμή, όμως, που συμφωνήσαμε, ότι οφείλω να πληρώνω για το Α το Β και το Γ, ένα και μόνον ένα είναι το ερώτημα: Πως «θα γίνει η δουλειά» καλύτερα και με το μικρότερο δυνατό κόστος - κόστος για αυτόν, που εισπράττει, κόστος (και η ταλαιπωρία είναι κόστος) για αυτόν, που πληρώνει. Είναι προφανές, ότι μία πληρωμή δεν μπορεί παρά να έχει μικρότερο κόστος από τρεις. Δεν επεκτείνομαι στο τι θα σήμαινε να δημιουργηθούν «φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί» σε όλους τους Δήμους για να εισπράττουν τα δημοτικά τέλη ή να αναλάβουν οι τυχόν υπάρχοντες και αυτό το έργο... !

Κατά λάθος, κάναμε κάτι σωστό, ας μην το καταστρέψουμε, ας το βελτιώσουμε αν μπορούμε, ας παραδειγματιστούμε και ας το επεκτείνουμε. Το Αμερικανικό Δημόσιο ( αυτό το γνωρίζω, υποθέτω γίνεται και αλλού) χρησιμοποιεί το παρεξηγημένο και αδικημένο στην Ελλάδα «outsourcing» για πάρα πολλές από τις δραστηριότητές του. Το Αμερικανικό ΙΚΑ, μέσω «outsourcing», προσφέρει αδιανόητης στην Ελλάδα ποιότητας υπηρεσίες στους συνταξιούχους του. Ας ζητήσουμε βοήθεια από όποιον Ράιχενμπαχ έχει καλύτερες εμπειρίες από τις δικές μας.

Ένα άλλο επίκαιρο θέμα είναι η ανάγκη εκσυγχρονισμού του Κράτους, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας κλπ., κλπ. Δεν γνωρίζω το νομικό σκεπτικό, που οδήγησε στην δικαστική απόφαση. Στην άλλη καραμέλα, όμως, για την ανάγκη «θεσμικών αλλαγών», σίγουρα πρέπει να περιληφθεί και η ανάγκη για άμεση κατάργηση νόμων, που μπορεί να οδηγούν σε τόσο κραυγαλέα λάθος για την εθνική οικονομία αποφάσεις.

Λάθος, κύριε Φούχτελ!

            Λάθος, κύριε Φούχτελ!                                 Επιστολή στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Επεβλήθη ΤΑΠ (τέλος ακίνητης περιουσίας) για «οικόπεδο» (αγροτεμάχιο) ύψους 4,46€ (τέσσερα ευρώ και 46 λεπτά!). Αγνοώντας την ταλαιπωρία (και τον χαμένο, μη παραγωγικό χρόνο) του φορολογουμένου, ας δούμε πόσοι άνθρωποι εργάστηκαν και, φυσικά, αμείφθηκαν, προκειμένου, όχι να δημιουργηθεί αξία (πλούτος, «πίτα» για να μοιραστούμε) αλλά για να μεταφερθούν 4,46€ από τον φορολογούμενο στο Ταμείο του Δήμου Σικυωνίων.

Κάποιοι εργάστηκαν - και αμείφθηκαν - για να ετοιμάσουν την «ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ», να την βάλουν σε φάκελο και να την μεταφέρουν στο ταχυδρομείο. Στο ταχυδρομείο, κάποιοι  εργάστηκαν - και αμείφθηκαν - για την ταξινόμηση προς αποστολή στο ταχυδρομείο της κατοικίας του φορολογουμένου. Σ' αυτό το ταχυδρομείο κάποιοι έκανα αντίστοιχη εργασία - και αμείφθηκαν - για να παραδοθεί στον φορολογούμενο.

Ο φορολογούμενος τηλεφώνησε, απασχόλησε την υπάλληλο του Δήμου - που αμείβεται για την εργασία της - και ρώτησε πως θα μπορούσε να εξοφλήσει την οφειλή του. Περάστε από το Ταμείο. Μα είμαι κάτοικος Αθήνας. Τότε στείλτε μας Τραπεζική επιταγή. Δεν γίνεται να καταθέσω σε λογαριασμό σας; Όχι, δεν γίνεται!!!

Αν η εξόφληση γινόταν «ηλεκτρονικά» θα έλεγα, σωστά τα είπε ο κύριος Φούχτελ, για το πιο πάνω «προϊόν» εργάστηκαν, κατ αναλογία, 2000 Έλληνες ενώ στην Γερμανία το ίδιο έργο θα είχε απαιτήσει εργασία από 1000 Γερμανούς, φυσικά, όχι γιατί οι Γερμανοί εργάζονται πιο εντατικά από εμάς, αλλά επειδή η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ επιβολής και είσπραξης τελών είναι διαφορετική. Υπάρχει, όμως και συνέχεια, οπότε: Λάθος κύριε Φούχτελ. χρειάζονται 3000 Έλληνες!

Ας δούμε την συνέχεια. Ο φορολογούμενος θα μεταβεί σε τράπεζα για να ζητήσει να εργαστεί - αμειβόμενος - κάποιος για την έκδοση της επιταγής (στην πραγματικότητα θα εργαστούν πολλοί, θα την υπογράψουν τουλάχιστον δύο και θα ακολουθήσει λογιστική εργασία). Μετά θα την πάει στο ταχυδρομείο, όπου θα συμβούν τα πιο πάνω προς αντίστροφη κατεύθυνση.

Για να μην σας κουράζω σημειώνω, απλώς, ότι θα εργαστούν - και θα αμειφθούν - πολλοί ακόμη μέχρις  ότου εισπραχθεί η επιταγή.

Το πιο πάνω έχει τουλάχιστον δύο αναγνώσεις:  Η είσπραξη φόρων, τελών κλπ, συχνότατα, στοιχίζει περισσότερο από το ποσό, που εισπράττεται, κάτι που, κάποτε, πρέπει να σταματήσει. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι είναι ενδεικτικό μιας ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗΣ  κατάστασης: Υπερβολικά πολλοί Έλληνες εργάζονται πραγματικά - και αμείβονται - χωρίς να δημιουργούν «προστιθέμενη αξία», με απλά λόγια κάνοντας «άχρηστα πράγματα» για την οικονομία της χώρας. Η περιζήτητη ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας μειώνεται (επηρεάζεται αρνητικά) πολύ λιγότερο από το ύψος των αμοιβών παρά από την χαμηλά αμειβόμενη, άχρηστη εργασία...!